Het fenomeen van Raynaud (RP) is een aandoening die vasospasme veroorzaakt, een bepaalde reeks verkleuringen van de vingers en tenen na blootstelling aan temperatuurveranderingen (warm of koud) of emotionele gebeurtenissen. De meeste mensen met RP zijn gevoelig voor verkoudheid. De verkleuring van de huid treedt op omdat een abnormale spasme van bloedvaten een verminderde bloedstroom naar lokale weefsels veroorzaakt. Aanvankelijk worden de betrokken cijfers wit vanwege een verminderde bloedstroom.
De cijfers worden blauw (cyanose) door langdurig zuurstofgebrek. Uiteindelijk gaan de bloedvaten weer open, wat een lokaal "rood" fenomeen veroorzaakt, waardoor de cijfers rood worden. Deze driefasige kleursequentie (wit naar blauw naar rood), meestal na blootstelling aan koude temperaturen, is kenmerkend voor RP.
Het fenomeen van Raynaud treft vrouwen vaker, vooral in de tweede, derde of vierde decennia van hun leven. Mensen kunnen het fenomeen van Raynaud alleen hebben of als onderdeel van andere reumatische aandoeningen. Het fenomeen van Raynaud bij kinderen is in wezen identiek aan het fenomeen van Raynaud bij volwassenen. Als het alleen voorkomt, staat het bekend als de " ziekte van Raynaud" of het primaire fenomeen van Raynaud. Wanneer het gepaard gaat met andere ziekten, wordt het het secundaire fenomeen van Raynaud genoemd.
De oorzaken van het primaire fenomeen van Raynaud en het fenomeen van secundaire Raynaud zijn onbekend. Zowel abnormale zenuwcontrole van de bloedvatdiameter als nerveuze gevoeligheid voor blootstelling aan koude zijn vermoedelijke bijdragende factoren. De karakteristieke kleurveranderingen van de cijfers houden gedeeltelijk verband met de aanvankelijke vernauwing van de bloedvaten als gevolg van spasmen van de kleine spieren in de vaatwand, gevolgd door een plotselinge opening (dilatatie), zoals hierboven beschreven. De kleine slagaders van de vingers kunnen een microscopisch kleine dikte van hun binnenwand hebben, wat ook leidt tot een abnormale vernauwing van de bloedvaten.
Risicofactoren voor het fenomeen van Raynaud zijn onder meer bevriezingsblessures en trillingsgereedschap, medicijnen (bleomycine, blenoxaan), propranolol (inderal), ergotamine) en reumatische auto-immuunziekten zoals sclerodermie, systemische lupus erythematodes, het syndroom van Sjögren, gemengde weefselziekte bindweefsel en reumatoïde artritis.
