Vroeger betekende het verwerven van esoterische kennis ingewijd worden in de mystieke kunsten, en geheimen leren die normale mensen niet kenden. Wanneer een onderwerp nu esoterisch wordt genoemd, is het meestal iets dat niet zo mystiek is, maar moeilijk door te dringen: financiële boekhouding kan esoterisch overkomen voor mensen die gemakkelijk verbluft zijn bij het invullen van hun belastingformulier.
Esoterie, ook bekend als de westerse mysterieuze traditie, is een academische term voor een breed scala van losjes verwante ideeën en bewegingen die zich in de westerse samenleving hebben ontwikkeld. Ze verschillen grotendeels van zowel de orthodoxe joods-christelijke religie als het verlicht rationalisme. Esoterie, een transdisciplinair veld, is doorgedrongen in verschillende vormen van westerse filosofie, religie, pseudowetenschap, kunst, literatuur en muziek, en blijft intellectuele ideeën en populaire cultuur beïnvloeden.
Het idee om een breed scala van westerse tradities en filosofieën samen te brengen onder de rubriek die we nu "esoterie" noemen, ontwikkelde zich in Europa aan het einde van de 17e eeuw. Diverse geleerden hebben gedebatteerd over de precieze definitie van westerse esoterie, met een aantal verschillende voorgestelde opties. Een modelgeleerde neemt de definitie van 'esoterie' over van bepaalde esoterische stromingen en behandelt 'esoterie' als een eeuwigdurende occulte innerlijke traditie. Een tweede perspectief beschouwt esoterie als een categorie die wereldbeschouwingen omvat die proberen een 'spookachtig' wereldbeeld te omarmen ondanks de groeiende ontmoediging. Een derde beschouwt de westerse esoterie als een categorie die alle 'afgewezen kennis' van de westerse cultuur omvat die noch door het wetenschappelijke establishment, noch door orthodoxe religieuze autoriteiten wordt aanvaard.
De vroegste tradities die ze later als vormen van westerse esoterie zouden analyseren, ontstonden tijdens de late oudheid in het oostelijke Middellandse Zeegebied, waar hermetisme, gnosticisme en neoplatonisme zich ontwikkelden als verschillende denkrichtingen dan wat het reguliere christendom werd. In Renaissance Europa nam de belangstelling voor veel van deze oude ideeën toe, met verschillende intellectuelen die 'heidense' filosofieën trachtten te combineren met kabbala en met christelijke filosofie, wat leidde tot de opkomst van esoterische bewegingen zoals de christelijke theosofie. In de zeventiende eeuw ontstonden inwijdingsverenigingen die een esoterische kennis beleden, zoals het rozenkruisersismeen vrijmetselarij, terwijl het tijdperk van de verlichting in de 18e eeuw leidde tot de ontwikkeling van nieuwe vormen van esoterisch denken.
